28. Η Ορθόδοξη Παράδοση

Ο Μέγας Βασίλειος

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς

Η Ορθόδοξη Παράδοση

Η Ορθόδοξη Παράδοση δεν είναι η φωνή του παρελθόντος αλλά η αδιάκοπη παρουσία του Αγίου Πνεύματος στη ζωή της Εκκλησίας

Τα συγγράμματα των Πατέρων της Εκκλησίας και οι αποφάσεις των επτά Οικουμενικών Συνόδων αποτελούν πυρήνα της γραπτής Παράδοσης της Εκκλησίας μας

Η λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας είναι η ζωντανή Παράδοση της Ορθοδοξίας

Στο προηγούμενο μάθημα επισημάναμε ότι ένα ουσιαστικό χαρακτηριστικό της Ορθοδοξίας είναι η εμμονή στην Ιερά Παράδοση. Ποια όμως είναι η έννοια της Παράδοσης;

Με το όρο Ιερά Παράδοση εννοούμε την αδιάσπαστη συνέχεια πίστης και ζωής της Εκκλησίας μας από την εποχή του Χριστού και των Αποστόλων ως τις μέρες μας. Όσα είδαν και έζησαν οι Απόστολοι κοντά στο Χριστό, ως μοναδική εμπειρία του καινούργιου κόσμου του Θεού, παραδόθηκαν στις επόμενες γενιές και διασώζονται μέσα στην Εκκλησία.

Ένα σημαντικό μέρος αυτής της εμπειρίας καταγράφτηκε στην Καινή Διαθήκη. Ο πλούτος της ζωντανής εκκλησιαστικής Παράδοσης, ο οποίος με τη διαρκή παρουσία του Αγίου Πνεύματος αυξανόταν, εκφράστηκε στα έργα των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Μεγάλοι Πατέρες, όπως ο Μέγας Βασίλειος, ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, ο Γρηγόριος Νύσσης (αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου), ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ο Μάξιμος ο Ομολογητής, ο Γρηγόριος ο Παλαμάς και πολλοί άλλοι, με τα έργα τους διέσωσαν την κοινή εμπειρία της σωτηρίας. Η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας μας αποτελεί και στις μέρες μας μια ζωντανή παρακαταθήκη της Ορθόδοξης Παράδοσης. Ακολουθώντας τη Θεολογία των Πατέρων, οι επτά Οικουμενικές Σύνοδοι διατύπωσαν τα θεμελιώδη δόγματα της πίστης μας και υπερασπίστηκαν την ορθόδοξη πίστη απέναντι στον κίνδυνο των αιρέσεων.

Τα κείμενα των Πατέρων μπορεί ο πιστός να τα αναζητήσει σε μεγάλες εκδόσεις, όπως για παράδειγμα αυτή του J. P. Migne, που σε 161 τόμους συγκέντρωσε τα έργα των Ελλήνων Πατέρων και των Εκκλησιαστικών συγγραφέων.

Ένα ακόμη πολύ σημαντικό στοιχείο της Ορθόδοξης Παράδοσης είναι ο λατρευτικός πλούτος της Εκκλησίας μας. Σε προηγούμενη ενότητα μάθαμε ότι στη Θεία Λατρεία βιώνουν και διδάσκονται οι πιστοί τις αλήθειες της πίστης μας με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Η λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας προκαλεί και σήμερα το θαυμασμό με τη μεγαλοπρέπεια και τη βαθιά πνευματικότητά της.

Με εξίσου ζωντανό τρόπο συνεχίζεται και διασώζεται η μακραίωνη εκκλησιαστική μας παράδοση στη ναοδομία, στην τέχνη της εικόνας, στην υμνογραφία και στην εκκλησιαστική μουσική, στη μικρογραφία και στις υπόλοιπες εκκλησιαστικές τέχνες.

Οι Ορθόδοξοι βιώνουμε έντονα αυτή την Παράδοση. Σε όλες τις μεγάλες γιορτές του Χριστιανισμού οι πιστοί ζουν με έναν ιδιαίτερα πανηγυρικό τρόπο τα μοναδικά γεγονότα της σωτηρίας. Έθιμα αιώνων δίνουν ένα ανεπανάληπτο χρώμα σε όλες τις λατρευτικές εκδηλώσεις της Ορθοδοξίας. Οι μεγάλες γιορτές της Εκκλησίας μας, όπως τα Χριστούγεννα, τα Θεοφάνεια, το Πάσχα, η Κοίμηση της Θεοτόκου, η Σαρακοστή και πολλές άλλες, είναι για τους πιστούς ώρες χαράς και ανάτασης, οικογενειακής και κοινωνικής συνοχής και εμπειρίας μιας πλούσιας λαϊκής παράδοσης. Αυτή η ζωντανή παράδοση προσδίδει μια μοναδικότητα στην Ορθοδοξία, που αποτελεί σήμερα πόλο έλξης για πολλούς ανθρώπους.

ΠΑΡΑΘΕΜΑ

«Πίστη στην Παράδοση δε σημαίνει πίστη στο παρελθόν ή σε μια εξωτερική αυθεντία, αλλά μετοχή στη ζωή και στην εμπειρία της Εκκλησίας… Γιατί η Εκκλησία είναι η ζωντανή μαρτυρία της Παράδοσης… Για τα μέλη της Εκκλησίας η Παράδοση δεν είναι η φωνή του παρελθόντος αλλά η συνεχής παρουσία του Θεού στην Εκκλησία του, η φωνή της αιωνιότητας».
Γεώργιος Φλωρόφσκυ, Αγία Γραφή, Εκκλησία, Παράδοσις, μτφρ. Δ. Τσάμη, Θεσσαλονίκη 1976, σ. 63-64 (ελεύθερη απόδοση)