Δ-4. Η Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα

1) Στα μέσα του 19ου αιώνα τι προσπάθησε να κάνει η Ελλάδα; 

Στα μέσα του 19ου αιώνα η Ελλάδα έκανε σημαντικές προσπάθειες να εκσυγχρονιστεί για να πλησιάσει το επίπεδο της οργάνωσης που είχαν τα ανεπτυγμένα κράτη της Δύσης. 

2) Ποια σημαντική αλλαγή έγινε στο πολιτικό σύστημα από το Χαρίλαο Τρικούπη; 

Ο Τρικούπης καθιέρωσε την αρχή της δεδηλωμένης το 1875. Σύμφωνα με αυτήν, ο βασιλιάς ήταν υποχρεωμένος να αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης στον αρχηγό του κόμματος που τον υποστήριζε η πλειοψηφία της Βουλής. 

3) Τι ίσχυε πριν καθιερωθεί η αρχή της δεδηλωμένης; 

Μπορεί το Σύνταγμα του 1864 να προέκρινε το σύστημα μιας Βουλής με θητεία τεσσάρων χρόνων, όμως ο βασιλιάς Γεώργιος εξακολουθούσε να παρεμβαίνει στη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος με το να αναθέτει το σχηματισμό κυβέρνησης σε όποιον ήθελε ο ίδιος. 

4) Την εποχή που εξετάζουμε ποια ήταν τα δύο πολιτικά κόμματα που εναλλάσσονταν στην εξουσία; 

Ήταν το κόμμα του Χαρίλαου Τρικούπη, που υποστήριζε τον εξευρωπαϊσμό της χώρας και το αντίπαλο κόμμα του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, που στηριζόταν στα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα. 

5) Ποιοι λόγοι οδήγησαν την Ελλάδα να κηρύξει πτώχευση το 1893; 

Τα χρήματα που είχε δανειστεί η Ελλάδα από το εξωτερικό στη δεκαετία του 1880,εξαντλήθηκαν γρήγορα λόγω των μεγάλων εκσυγχρονιστικών έργων που έγιναν όταν ήταν πρωθυπουργός ο Τρικούπης. 

Η οικονομική κρίση επιδεινώθηκε και από την κατάρρευση του εμπορίου της σταφίδας σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού η σταφίδα ήταν το βασικό προϊόν που εξήγε η χώρα. Έτσι, η πτώχευση του ελληνικού κράτους το 1893 ήταν αναπόφευκτη. 

6) Εκτός από τα οικονομικά προβλήματα ποιο άλλο μεγάλο πρόβλημα είχε να αντιμετωπίσει το ελληνικό κράτος; 

Είχε να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της ληστείας. Συμμορίες ληστών, που ζούσαν συνήθως στην ύπαιθρο ανάμεσα σε νομάδες κτηνοτρόφους, δρούσαν ως τα προάστια της πρωτεύουσας, ενώ δημιουργούσαν ταραχές και στα σύνορα της χώρας. Το 1870, μάλιστα, ληστές απήγαγαν και δολοφόνησαν Άγγλους περιηγητές στο χωριό Δήλεσι της Βοιωτίας, δυσφημίζοντας την Ελλάδα στο εξωτερικό. 

7) Γιατί έγινε ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 και ποιες συνέπειες είχε για την Ελλάδα; 

Όταν στην Κρήτη ξέσπασε ξανά επαναστατικό κίνημα, η ελεύθερη Ελλάδα έστειλε στρατό και στόλο στο νησί για να το ενισχύσει. Τότε η Τουρκία κήρυξε τον πόλεμο εναντίον της Ελλάδας. Καλά οργανωμένες τουρκικές δυνάμεις εισέβαλαν το 1897 στη Θεσσαλία και στη συνέχεια στη Στερεά Ελλάδα, νικώντας τον ελληνικό στρατό. Ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897 τερματίστηκε μετά από παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων. 

Οι συνέπειες ήταν δυσάρεστες για την Ελλάδα, αφού υποχρεώθηκε να πληρώσει στην Τουρκία μεγάλη χρηματική αποζημίωση. Έτσι αναγκάστηκε να πάρει νέο δάνειο από τις Μεγάλες Δυνάμεις, με τον όρο αυτές να διαχειρίζονται ορισμένα από τα έσοδα του κράτους. 

8) Τι ήταν το γλωσσικό ζήτημα; 

Το γλωσσικό ζήτημα ήταν η διαμάχη για το είδος της γλώσσας που έπρεπε να χρησιμοποιείται επίσημα από το κράτος (δημοτική ή καθαρεύουσα).Οι οπαδοί της δημοτικής γλώσσας( δημοτικιστές) υποστήριζαν τη χρήση μιας γλώσσας κοινής και κατανοητής απ’ όλους, ενώ οι αντίπαλοι τους (αρχαϊστές) ήθελαν μια γλώσσα που συγγένευε με την αρχαία ελληνική. 

9) Ποια γλώσσα χρησιμοποιήθηκε στη λογοτεχνία μετά το 1880 και ποιοι είναι οι πιο σημαντικοί λογοτέχνες του 19ου αιώνα; 

Μετά το 1880, στη λογοτεχνία χρησιμοποιήθηκε η δημοτική γλώσσα και παρουσιάζονταν συχνότερα τα θέματα της καθημερινής ζωής. Σημαντικοί λογοτέχνες του 19ου αιώνα ήταν ο Κωστής Παλαμάς και ο Κωνσταντίνος Καβάφης στην ποίηση, ο Γεώργιος Βιζυηνός και ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στην πεζογραφία. 

10) Ποιοι καλλιτέχνες ξεχωρίζουν το 19ο αιώνα; 

Στη γλυπτική: ο Γιαννούλης Χαλεπάς 

Στη ζωγραφική: ο Νικηφόρος Λύτρας, ο Νικόλαος Γύζης, ο Κωνσταντίνος Βολανάκης και ο Γεώργιος Ιακωβίδης.