Δ-6. Η κρίση στα Βαλκάνια

1) Για ποιο λόγο κατά το 19ο αιώνα οι υπόδουλοι βαλκανικοί λαοί πήραν το θάρρος να εξεγερθούν διεκδικώντας την ελευθερία τους; 

Επειδή στη διάρκεια του 19ου αιώνα η Οθωμανική αυτοκρατορία αντιμετώπισε πολλά προβλήματα και άρχισε σταδιακά να χάνει εδάφη. Πρώτα οι Έλληνες δημιούργησαν ανεξάρτητο κράτος και στη συνέχεια και άλλοι βαλκανικοί λαοί κατάφεραν να κερδίσουν την ανεξαρτησία τους ή την αυτονομία τους.

2) Τι ήταν το Ανατολικό Ζήτημα; 

Ήταν το ζήτημα του μοιράσματος των εδαφών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η οποία από τις αρχές του 18ου αιώνα είχε αρχίσει να παρακμάζει. 

3) Για ποιους λόγους το Ανατολικό Ζήτημα εξελίχθηκε σε πιο σύνθετο και περίπλοκο; 

Κατά το τέλος του 19ου αιώνα οι βαλκανικοί λαοί διεκδικούσαν τα εδάφη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν οι εθνικοί ανταγωνισμοί μεταξύ τους. Οι εδαφικές αυτές διεκδικήσεις των βαλκανικών λαών και τα συγκρουόμενα εμπορικά και οικονομικά συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία έκαναν το Ανατολικό Ζήτημα σύνθετο και περίπλοκο. 

4) Μετά την Ελλάδα σε ποιες άλλες βαλκανικές χώρες ξέσπασε επανάσταση; 

Το 1875 ξέσπασε επανάσταση στην Ερζεγοβίνη και τον επόμενο χρόνο στη Βουλγαρία, τη Σερβία και το Μαυροβούνιο. 

5) Πώς αντέδρασε η Οθωμανική Αυτοκρατορία; 

Ο Σουλτάνος μετέφερε στρατιωτικές δυνάμεις προς τις επαναστατημένες περιοχές για να καταστείλει τις εξεγέρσεις. 

6) Ποια Μεγάλη Δύναμη ανέτρεψε τα σχέδια του Σουλτάνου και δρομολόγησε εξελίξεις; 

Το 1877 μπήκε στον πόλεμο αυτό η Ρωσία, η οποία ενδιαφερόταν για τους σλαβικούς λαούς των Βαλκανίων, καθώς έτσι εξυπηρετούνταν καλύτερα τα συμφέροντά της. Η Ρωσία νίκησε την Τουρκία, που αναγκάστηκε να υπογράψει τη Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου. 

7) Τι προέβλεπε η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου; 

Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (Μάρτιος του 1878) προέβλεπε την ίδρυση αυτόνομου βουλγαρικού κράτους, που θα περιελάμβανε ολόκληρη σχεδόν τη Μακεδονία, σε βάρος των ελληνικών διεκδικήσεων. 

8) Ποια η στάση των υπόλοιπων Μεγάλων Δυνάμεων απέναντι στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου; 

Σύμφωνα με τα συμφέροντα των υπόλοιπων Μεγάλων Δυνάμεων έπρεπε να διατηρηθούν τα σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και να εμποδιστεί η επέκταση της Ρωσίας προς τη Μεσόγειο. Έτσι αντέδρασαν στην εφαρμογή της συνθήκης αυτής. 

9) Τι γνωρίζεις για τη συνθήκη του Βερολίνου; 

Σε συνέδριο που έγινε στο Βερολίνο (Ιούλιος 1878) υπογράφτηκε νέα συνθήκη, που αντικατέστησε τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου και περιείχε ευνοϊκότερους όρους για την Τουρκία. Σύμφωνα με τη συνθήκη του Βερολίνου η Βουλγαρία παρέμεινε αυτόνομη, αλλά έχασε τις περισσότερες περιοχές που της είχαν αποδοθεί με τη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου, ανάμεσά τους και τη Μακεδονία. 

10) Ποια ήταν η τύχη των άλλων βαλκανικών χωρών; 

Το 1878 η Σερβία, το Μαυροβούνιο και η Ρουμανία έγιναν ανεξάρτητα κράτη. Η Ανατολική Ρωμυλία έγινε αυτόνομη ηγεμονία. 

11) Η Ανατολική Ρωμυλία πού προσαρτήθηκε αργότερα; 

Το 1885 προσαρτήθηκε στη Βουλγαρία. Η Ελλάδα αντέδρασε κηρύσσοντας επιστράτευση, αλλά οι Μεγάλες Δυνάμεις εμπόδισαν να γίνει πολεμική σύγκρουση.